Dr Jarosław Derejczyk
W przypadku chorych w podeszłym wieku diagnozy na skierowaniach lekarzy kierujących do poradni bądź oddziału geriatrycznego, często znacznie różnią się od rozpoznania końcowego. Stanowi to specyfikę pracy z pacjentami w podeszłym wieku. Za taki stan odpowiadają przede wszystkim:
- wielochorobowość seniorów.
- skąpoobjawowość w manifestacji klinicznej chorób.
- niecharakterystyczne i mało specyficzne objawy jakie zgłaszają chorzy w starszym wieku.
- nakładające się zaburzenia funkcji poznawczych, wykluczające zebranie obiektywnego wywiadu bez wcześniejszej oceny psychologicznej.
- konieczność posiłkowania się w zbieraniu wywiadu informacjami od osób okresowo obserwujących chorych.
- brak kontaktu z chorym i niewiedza opiekuna o przyczynach pogorszenia i stosowanych lekach.
Sytuacje te różnią ostre oddziały internistyczne od oddziałów geriatrycznych. W tych drugich są definiowane z mniejszym błędem.
Czym zatem różni się oddział geriatryczny?
Dla chorych w oddziale geriatrycznym poza leczeniem zgłaszanych dolegliwości, jednym z najistotniejszych celów pobytu jest określenie obecnych u pacjenta niewydolności narządów, które przed przyjęciem nie zostały rozpoznane, a manifestowały się w niecharakterystyczny sposób. Np. jeżeli w trakcie pobytu szpitalnego, u chorego po 85 roku życia, leczone jest zapalenie oskrzeli i udaje się pacjenta wyleczyć, a nie rozpoznamy u chorego otępienia (szczególnie we wczesnej fazie), pozbawiamy chorego leczenia, którego brak skaże go na szybką utratę samodzielności. To z kolei na przedwczesną instytucjonalizację.
Co to jest całościowa ocena geriatryczna (COG)?
W trakcie całościowej oceny geriatrycznej diagnozowane są łagodne zaburzenia poznawcze i choroby osłabiające sprawność poznawczą. COG zawiera między innymi badanie neuropsychologiczne, badanie stężenia witaminy B12 i hormonów tarczycy oraz badanie przemiany węglowodanów. To bardzo ważne badanie. Konsekwencją braku wiedzy o zasadach rozpoznawania i leczenia zespołów otępiennych badanych podczas COG, jest zbyt późne włączanie leczenia prokognitywnego i nieprawidłowe leczenie towarzyszących otępieniu zaburzeń zachowania. Dla jakości życia chorych z rozpoznanym otępieniem, zaproponowanie odpowiedniej terapii* będzie miało najistotniejsze znaczenie podtrzymaniu ich autonomii.
Zasadniczą wartością dla osoby starszej jest utrzymanie niezależności. Ta wymaga trafnej diagnozy stanu wydolności mózgu i właściwego leczenia. W przypadku niewydolności we wczesnych etapach otępienia, w większości starsi chorzy pozostają niestety nie zdiagnozowani. Chorzy tacy ”krążą” w systemie opieki zdrowotnej jako potrzebujący różnych świadczeń wobec niewłaściwie prowadzonego leczenia, ich słabnącej samodzielności w środowisku i potrzeby częstych kontaktów z placówkami medycznymi.
A zatem… poszukujcie oddziału geriatrycznego.
Z naszych obserwacji wynika że koszty leczenia chorych w starszym wieku są zawyżone, jeśli pacjent z wielochorobowością i kilkoma zepołami geriatrycznymi jest diagnozowany w oddziale internistycznym. Roczny koszt leczenia osoby starszej w 12 miesięcy od wypisu z porównywanych oddziałów wykazuje oszczędność w kwocie 1747 zł na jednego pacjenta, który skorzystał z pełnej całościowej oceny geriatrycznej.
U osób starszych kierowanych do oddziałów geriatrycznych w ponad 20% stwierdza się zaburzenia związane z błędami w stosowanej terapii (jatropatogenia wynikająca z polipragmazji i zbyt dużych dawek – dane powszechnie dostępne w piśmiennictwie gerontologicznym), które stanowią przyczynę przyjęcia. Na skierowaniach taki powód znajduje się sporadycznie.
Dziękujemy za przeczytanie artykułu.
*mowa o terapii łączonej inhibitorem acetylocholinesterazy i memantyny.
Autor:
dr n. med. Jarosław Derejczyk Lekarz, specjalista geriatra, specjalista chorób wewnętrznych, gerontolog. Zainteresowania naukowe dotyczą udziału reakcji niespecyficznych w procesach degeneracji tkanek, terapii łączonej w zespołach neurodegeneracyjnych i upowszechniania przesiewowych metod oceny geriatrycznej. W okresie od 1997 do 2017 dyrektor Szpitala Geriatrycznego im Jana Pawła II w Katowicach, a w latach 1989 do 2012 ordynator oddziału geriatrii w tym szpitalu. Obecnie pracuje w poradniach geriatrycznych i jako konsultant w ośrodkach opieki długoterminowej. Pełnił funkcję konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie geriatrii dla woj. śląskiego. Był członkiem Zarządu Kolegium Lekarzy Specjalistów Geriatrii w Polsce (w latach 1994 – 2004, prezes tego Kolegium), członkiem Rady ds. Osób Starszych w BRPO oraz członkiem Zespołu ds. Gerontologii w Ministerstwie Zdrowia. Opublikował kilkadziesiąt prac i kilka rozdziałów książkowych z dziedziny gerontologii klinicznej i społecznej. www.derejczyk.com